درخت کیکم: نگینی در معرض خطر
درخت کیکم، با نام علمی Acer monspessulanum، یکی از زیباترین و باارزش‌ترین گونه‌های درختی در ایران است.
این درخت به دلیل چوب سخت و باکیفیتش، از دیرباز مورد توجه بوده و در صنایع مختلف از جمله ساخت مبلمان، ابزار موسیقی و به ویژه ساخت پیپ‌های دست‌ساز کاربرد داشته است.
متأسفانه، در سال‌های اخیر به دلیل افزایش تقاضا برای چوب کیکم و برداشت بی‌رویه، این گونه ارزشمند در معرض خطر انقراض قرار گرفته است.
ویژگی‌های درخت کیکم ظاهر: درخت کیکم درختی کوچک تا متوسط با تاجی گرد و برگ‌هایی پنجه‌ای شکل است. چوب آن دارای رنگ کرم مایل به صورتی و رگه‌های قهوه‌ای است که ظاهری بسیار زیبا به آن می‌بخشد.
پراکنش: درخت کیکم عمدتاً در مناطق کوهستانی و نیمه خشک ایران، به ویژه در استان‌های کرمان، فارس، یزد و اصفهان یافت می‌شود.
کاربردها: چوب کیکم به دلیل سختی، مقاومت و زیبایی، در صنایع مختلفی از جمله ساخت مبلمان، ابزار موسیقی، مجسمه‌سازی و ساخت پیپ استفاده می‌شود. همچنین، از این درخت به عنوان درخت زینتی در پارک‌ها و باغ‌ها نیز استفاده می‌شود. دلایل تهدید درخت کیکم برداشت بی‌رویه: افزایش تقاضا برای چوب کیکم در صنایع مختلف، به ویژه صنعت ساخت پیپ، باعث برداشت بی‌رویه از این درخت شده است. تغییر کاربری اراضی: گسترش کشاورزی، شهرنشینی و جاده‌سازی باعث کاهش رویشگاه‌های طبیعی کیکم شده است. خشکسالی و تغییرات اقلیمی: خشکسالی‌های مکرر و تغییرات اقلیمی بر رشد و نمو درخت کیکم تأثیر منفی گذاشته است. آفات و بیماری‌ها: برخی آفات و بیماری‌ها نیز به درخت کیکم آسیب می‌رسانند. پیامدهای انقراض درخت کیکم انقراض درخت کیکم پیامدهای جدی برای محیط زیست و اقتصاد کشور خواهد داشت: تخریب زیستگاه‌های طبیعی: برداشت بی‌رویه کیکم باعث تخریب زیستگاه‌های طبیعی بسیاری از گونه‌های جانوری و گیاهی می‌شود. فروپاشی اکوسیستم: درختان کیکم نقش مهمی در حفظ خاک و آب دارند. از بین رفتن این درختان باعث فرسایش خاک، کاهش تنوع زیستی و بروز سیلاب می‌شود. کاهش درآمدهای ارزی: صادرات محصولات چوبی از جمله پیپ‌های ساخته شده از چوب کیکم، یکی از منابع درآمدی کشور است. انقراض این درخت باعث کاهش این درآمدها می‌شود. از بین رفتن یک میراث طبیعی: درخت کیکم یکی از میراث‌های طبیعی ارزشمند ایران است. از بین رفتن این درخت باعث از دست رفتن بخشی از هویت طبیعی کشور می‌شود. راهکارهای حفاظت از درخت کیکم توقف برداشت بی‌رویه: برای جلوگیری از انقراض کیکم، باید برداشت بی‌رویه از این درخت به طور کامل متوقف شود. کاشت مجدد: کاشت نهال‌های کیکم در مناطق آسیب دیده و ایجاد جنگل‌های دست‌کاشت، یکی از راه‌های احیای این گونه است. حمایت از تولیدکنندگان محصولات جایگزین: برای کاهش تقاضا برای چوب کیکم، باید تولید محصولات جایگزین با کیفیت بالا را حمایت کرد. آموزش و آگاهی‌رسانی: افزایش آگاهی مردم در مورد اهمیت حفظ درخت کیکم، یکی از مهم‌ترین گام‌ها در جهت حفاظت از این گونه است. تدوین قوانین و مقررات حمایتی: تدوین قوانین و مقررات سختگیرانه برای حفاظت از درخت کیکم و مجازات متخلفان، ضروری است. ایجاد مناطق حفاظت شده: ایجاد مناطق حفاظت شده برای حفاظت از رویشگاه‌های طبیعی کیکم، از دیگر راهکارهای مهم است. نتیجه‌گیری درخت کیکم، به عنوان یکی از گونه‌های درختی ارزشمند ایران، در معرض تهدید جدی قرار دارد. برای جلوگیری از انقراض این گونه، همکاری همه جانبه مردم، دولت و سازمان‌های مردم‌نهاد ضروری است. با اتخاذ تدابیر مناسب و اجرای برنامه‌های حفاظتی، می‌توان از این میراث طبیعی ارزشمند محافظت کرد و آن را برای نسل‌های آینده حفظ نمود.